Z racji swojego usytuowania piwnice są szczególnie narażone na działanie takich niekorzystnych czynników jak chłód, wilgoć, woda gruntowa, a także opady atmosferyczne. Muszą być więc w szczególny sposób przed tymi czynnikami chronione odpowiednią warstwą izolacji, najlepiej zabezpieczającą i przed wodą, i przed niskimi temperaturami – nawet jeśli piwnica nie ma być ogrzewana.
Wybierając konkretny rodzaj izolacji, należy wziąć pod uwagę między innymi panujące na danym terenie warunki gruntowo-wodne i głębokość posadowienia domu. Istotną kwestią jest również oczywiście założony budżet, choć na izolacji piwnicy akurat nie ma co oszczędzać – konieczność osuszania źle zaizolowanych ścian czy uciekające ciepło mogą nas ostatecznie kosztować znacznie więcej.
Izolacja wodochronna
Wykorzystane do budowy domu materiały budowlane w związku z obecnością wody narażone są między innymi na korozję czy rozpuszczanie się niektórych ich składników (nie tylko w wodzie, ale też w obecnych w niej często związkach chemicznych). Nie służy im również naprzemienne zamarzanie i odmarzanie lub wilgotnienie i wysychanie. Dlatego tak ważne jest właściwe położenie w piwnicy zarówno izolacji pionowej, jak i poziomej, chroniącej przed tzw. kapilarnym podciąganiem wody. Obydwa rodzaje powinny sięgać ok. 30 cm ponad poziom gruntu, a ten drugi – być ułożony i na ścianach piwnicy pod stropem, i na ławach fundamentowych, gdzie łączy się z izolacją posadzki. Do izolacji zabezpieczającej piwnice przed wilgocią najczęściej stosuje się różnego rodzaju papy, płynne materiały bitumiczne, folie (płaskie i tłoczone) albo membrany (również z bentonitu).
Izolacja termiczna
Nie mniej ważna jest termoizolacja. W przypadku piwnic nieogrzewanych można sobie pozwolić na nieco większy współczynnik przenikania ciepła całej warstwy. W piwnicach ogrzewanych nie powinien on przekraczać 0,3 W/(m2K), ich ściany należy zaś ocieplić przynajmniej do 1 m poniżej poziomu terenu. Najlepiej zrobić to od zewnątrz, chyba że np. docieplamy dobrze chronioną przed wilgocią piwnicę już istniejącego budynku.
Jednym z zadań warstwy termoizolacyjnej w piwnicy jest osłona izolacji wodochronnej przed uszkodzeniami spowodowanymi m.in. przez korzenie roślin, gryzonie lub owady, ale sama też zabezpiecza elementy budynku przed przemarzaniem, które skutkuje pojawianiem się wilgoci i pleśni. Powinna więc nie tylko dobrze izolować cieplnie, ale i charakteryzować się odpornością na wilgoć i gryzonie, jak również na korozję biologiczną. Musi też być odpowiednio wytrzymała na ściskanie.
Wszystko to cechuje chociażby produkowane przez firmę Gór-Stal płyty izolacyjne termPIR, stanowiące doskonałą alternatywę dla zazwyczaj stosowanego w tym przypadku styropianu czy wełny skalnej (stosowanej zresztą tylko do ocieplania ścian trójwarstwowych). Ponadprzeciętnie dobre właściwości termoizolacyjne płyt, powstałych w odpowiedzi na unijne wymogi w zakresie energooszczędności i dociepleń budynków, pozwalają na położenie cieńszej ich warstwy, dzięki czemu do dyspozycji pozostaje więcej przestrzeni użytkowej.